ارزیابی مهارتهای پیش زبانی و زبانی

• معاینه مکانیزم گفتار:

_ ویژگی های خارجی سر وصورت:

نمای قدامی

– خط بینی، فیلتروم، فضای بین دندان های مرکزی و خط میانی چانه  باید در حالت استراحت وقتی فک پایین باز و بسته می شود، در یک امتداد باشند.

– چشم ها در امتداد سطح افقی باید در یک ردیف بوده و فاصله ی آنها نیز مناسب باشد( صورت باید به اندازه ی ۵ چشم پهنا داشته و بین ساختمان  استخوانی که چشم ها را از هم جدا می کند به اندازه ی یک چشم پهنا وجود داشته باشد).

– ارتفاع تحتانی صورت(پایه بینی تا پایه چانه) از ارتفاع فوقانی(پل بینی تا پایه بینی) بزرگ تر است( برای اندازه گیری از انگشت اشاره روی برآمدگی بینی و شست روی پایه بینی استفاده کنید. انگشت اشاره را ۱۸۰ درجه بچرخانید. انگشت اشاره بایستی با مقداری بافت صورت زیر انگشت، روی چانه باشد).

– عدم انحراف دیواره بینی بررسی شود.

– اندازه نسبی و تقارن سوراخهای بینی، عدم انحراف در تیغه ی بینی بررسی شود(از نمای تحتانی استفاده کنید).

– دالان های تحتانی بینی باید دارای رنگ قرمز پررنگ باشند.

– سوراخ های بینی باید باز و تنفس غیر مسدود باشد(برای هردو سوراخ بینی).

–  طبیعی بودن فیلتروم چک شود.

– لب ها در حالت استراحت باید به هم نزدیک باشند.

– در تولید /i/ و /u/ و لبخند زدن باید تقارن دوطرفه  وجود داشته باشد.

نمای طرفی

– پل بینی، پایه بینی و نوک چانه باید در خط مستقیم یا کمی جلو آمده باشند(اکلوژن کلاس۱← نیم رخ طبیعی،اکلوژن کلاس۲← اگر فک فوقانی نسبت به فک تحتانی پیش آمده باشد،اکلوژن کلاس۳← اگر فک پایین نسبت به فک بالا جلو آمده باشد).

فک تحتانی

– فک تحتانی به طور کاملا باز باید بدون انحراف از خط میانی باشد(انگشتان اشاره را در مهره های مفصل فک تحتانی گذاشته و از مراجع بخواهید دهانش را به طور کامل باز کندفوقتی فک تحتانی باز شود انگشتان باید در حفره مفصل گیجگاهی- فکی(TM joint) بیفتد:احساس مربوط به تقارن).

– شاخ(ramus) استخوان فک باید ⅓ کوتاهتر از تنه باشد.( شست را روی گوشه های فک تحتانی گذاشته و انگشتان اشاره را روی نوک مهره های مفصل قرار دهید. انگشتان اشاره را تا صفحات فک تحتانی بچرخانید،⅓ تنه فک تحتانی باید جلوی انگشتان اشاره باشد.)

• معاینه داخل دهانی :

ساختمان دندان ها

– آسیاب پایین( یا دندان نیش برای کودکان بدون آسیاب) یک نیمه ی دندان، جلوتر از بالایی است(اکلوژن کلاس۱).

– اوربایت(overbite) طبیعی: یک دوم تا یک سوم تاج دندان های ثنایای مرکزی پایین، باید با دندان های ثنایای فوقانی پوشانده شود.

– اورجت(overjet) طبیعی: دندانهای ثنایای فوقانی باید ۱ تا ۳ میلی متر جلوتر از ثنایاهای پایین باشد.

– فقدان دندان ها بررسی شود.

– فاصله ی بین دندان ها باید طبیعی باشد.

– درجهت گیری و چرخش های محوری دندان ها نباید آشفتگی وجود داشته باشد.

حلق:

– عدم انسداد تنگه ی حلق

– عدم بزرگی لوزه های طرفی

زبان:

– فقدان ناهنجاری های ساختمانی(جراحت، آثار زخم، شیار)

– تناسب در اندازه ی مربوط به حفره ی دهان

– ارزیابی فعالیت های غیر گفتاری(جلو آوردن زبان، به دو طرف بردنف به دو طرف بردن سریع، لمس بینی و لمس چانه) برای ارزیابی قدرت، دامنه، تن و دقت حرکت

– عدم انحراف درحالت استراحت و عدم فاسیکولاسین

– عدم محدودیت های ایجاد شده توسط بند زیر زبان

– عملکردهای طبیعی در حین بلع و عدم وجود بلع معکوس

کام:

-گودی، پهنا و عدم وجود فیستول باید ارزیابی شود.

– معلوم بودن درز خط میانی

– مرز خلفی سختکام باید دارای ظاهر کنگره شکل باشد.

– رنگ کام باید صورتی-سفید باشد.

– زبان کوچک باید به صورت منفرد باشد.

عملکرد دریچه ی کامی حلقی:

– عدم وجد تاریخچه ای از آسیب VP(برگشت غذا به بینی، تاریخچه ی خانوادگی از شکاف، آشفتگی گفتار بعد از برداشتن لوزه ی آدنوئید، تاریخچه ای از آشفتگی گفتاری همراه با مشکلات VP، تاریخچه ای از اختلال عصبی عضلانی دهانی- صورتی)

– عدم حرکت VP حین کشیدن واکه ی /a/

– وجود حرکت حین آواسازی های کوتاه و مکرر /a/

– عدم وجود صداهای انسدادی چاکنایی[۱]

– عدم وجود صداهای سایشی حلقی[۲]

– عدم خروج هوا از بینی[۳]

– عدم نیاز به ارزیابی های بیشتر

حرکات ارادی دهان:

به کودک می گوئیم:      

– زبانت را جلو بیاور

– فوت کن

– دندان هایت را به من نشان بده

– لپ هایت را باد کن

– زبانت را از این طرف به آن طرف بزن

– نشان بده چطوری کسی را بوس می کنی

– نشان بده چطوری اخم می کنی و بعد لبخند می زنی

– لب هایت را جمع کن

– نوک بینی ات را با نوک زبان لمس کن

– لب پائینت را گاز بگیر

– سوت بزن

– لب هایت را لیس بزن

– گلویت را صاف کن

– زبانت را داخل و خارج کن

– دندان هایت را روی هم جفت کن

– بخند

– با زبانت صدا در بیاور

– دندان هایت را مثل وقتی که می لرزی، تند تند به هم بزن

– نوک زبانت را به چانه ات بزن

– سرفه کن

عملکرد دیادو:

ارزیابی کنید ببینید کودک ؛

-/pa/ و  /ba/ را دقیق و روان تولید می کند.

– /ta/ و /da/ را دقیق و روان تولید می کند.

– /ta/ و /pa/ را دقیق و روان تولید می کند.

– /pataka/ را دقیق و روان تولید می کند.

عملکرد تنفسی:

-کشیدن واکه ها به مدت ۵ ثانیه

عملکرد آواسازی:

-تولید گفتار آهسته( نجواگویی)

– تولید گفتار بلند

– تولید صداهای فرکانس بالا

– تولید صداهای فرکانس پائین

– ارزیابی کیفیت صوت:

۱) طبیعی

۲) غیرطبیعی:

* خشن

* نفس آلود

* گرفته

• رنگ غیرطبیعی زبان، کام یا حلق:

– رنگ تقریبا خاکستری← ضعف یا فلج عضلات

– رنگ مایل به آبی(کبود)← ناشی از ضایعات عروقی یا خونریزی شدید

– رنگ مایل به سفید که بین مرز نرمکام و سختکام وجود دارد← شکاف زیرمخاط

– تیرگی غیر طبیعی یا رنگ شفاف در سختکام← فیستول یا شکاف

– لکه های تیره← ممکن است نشانی از سرطان دهان باشد

• عرض و ارتفاع غیر طبیعی قوس کامی:

– قوس کامی بسیار عریض یا عمیق سبب مشکل در صداهای کامی- زبانی می شود.

– قوس کامی باریک یا کوتاه باعث خرابگویی همخوان ها می گردد.

• عدم تقارن صورت یا کام:

– این موارد اغلب با صدمات نورولوژیکی یا ضعف عضلانی همراه است.

• انحراف زبان یا زبان کوچک به سمت راست یا چپ:

-نشان دهنده ی اختلال نورولوژیکی است. در این صورت، زبان ممکن است به علت اینکه نیمه ضعیف تر آن فادر به تطبیق با کشش نیمه ی قوی تر نیست به سمت ضعیف تر منحرف می شود.

– در آواسازی، زبان کوچک ممکن است به سمت قوی تر منحرف گردد که علت آن این است که عضلات کامی در سمت قوی، زبان کوچک را بیشتر به طرف تنگه ی کامی- حلقی می کشند.

• لوزه های بزرگ:

– در بعضی بیماران لوزه های بزرگ سلامت عمومی، تشدید طبیعی صدا و حساسیت شنوایی( در صورتی که لوله های استاش بسته شوند) را به خطر می اندازد. همچنین ممکن است زبان جلو بیاید  که باعث غیر طبیعی شدن تولید می گردد.

• فقدان دندان ها

– برحسب اینکه کدام دندان وجود نداشته باشد، تولید ممکن است صدمه ببیند.

تنفس دهانی:

– ممکن است راه عبور هوا به حفره بینی بیمار تنگ باشد. در صورتی که این مسئله یک مشکل دائمی است و بیمار کم خیشومی گفتار را نشان دهد، ارجاع به پزشک لازم است. تنفس دهانی ممکن است با قرارگرفتن زبان در بخش قدامی دهان در هنگام استراحت نیز همرا باشد.

• ضعیف بودن فشار هوای دهان:

– ضعیف بودن نگهداری هوا در داخل گونه ها، علامتی از ضعف لب ها و نیز عدم کفایت دریچه ی کامی- حلقی و به لحاظ تخصصی تر نارسایی کامی- حلقی (اشکال ساختاری) یا عدم کفایت VP (اشکال عملکردی) است. وجود خروج هوا از بینی یا فرار هوا از بین لب ها را مورد بررسی قرار دهید چنین بیماری ممکن است به دیزآرتری، تشدید خیشومی یا هردو نیز مبتلا باشد.

• کوتاهی بند زیرزبانی:

– این مسئله می تواند موجب اختلال در تولید گردد. چنانچه بیمار قادر به قرار دادن زبان درمقابل قوس لثوی یا دندان ها برای تولید صداهایی نظیر /t/، /d/، /n/، /l/، /ʧ/ و /ʤ/ نباشد،ممکن است قطع بند زیرزبان توسط پزشک لازم باشد.

• ضعف یا نبود رفلکس تهوع:

– این مسئله اغلب نشانه ی ضعف عضلانی در ناحیه ی کامی- حلقی است. ممکن است صدمه نورولوژیکی وجود داشته باشد. اما باید توجه نمود که این نتیجه گیری بدون در نظر داشتن سایر عوامل صورت نگیرد. بعضی بیماران آستانه ی بالایی برای تهوع دارند و حتی با وجود یکپارچگی و هماهنگی  عضلانی طبیعی دچار تهوع نخواهند شد.

• ضعف لب ها، زبان یا فک:

– این مسئله در بین بیماران مبتلا به صدمات نورولوژیکی شایع و معمول است. ممکن است بیمار به آفازی یا دیزآرتری یا هردو، دچار باشد.

ارزیابی فعالیت های حرکتی عمومی

هدف: بررسی رشد سیستم های وستیبولار، عمقی و به طور کلی CNS است.
الف) حرکات خشن:

۲ سالگی: به تنهایی را ه می رود(مهارت راه رفتن)

۳ سالگی: به تنهایی به سمت جلو راه می رود

۴ سالگی: روی یک خط راست راه می رود

۵ سالگی: به سمت عقب نیز می تواند راه برود

مهارت از جا پریدن:

۲ سالگی : می تواند در جا بپرد

۳ سالگی: می تواند روی یک پا بایستد

۴ سالگی : از پله بالا و پایین می رود

۵ سالگی: می تواند لی لی کند

ب) حرکات ظریف:

۲ سالگی: چند حلقه را از میله چوبی عبور می دهد

۳ سالگی: چهار مهره یزرگ را نخ می کند

۴ سالگی: می تواند اشکالی که کشیده شده است را کپی کند

۵ سالگی: شکل حروف را می تواند بکشد و کپی کند

ج) هماهنگی بینایی-حرکتی:

۲ سالگی: ۵ میخ چوبی را در جای خود روی صفحه آنها قرار می دهد(پازل)، ۲ یا ۳ برگ کتاب را با هم ورق می زند،با مداد یا خط هایی می کشد،از قاشق با کمی اشکال استفاده می کند، جوراب و کفش یا کت خود را در می آورد.

۳ سالگی: توپ را بدون هدف پرتاب می کند،ذ توپ را با پا به جلو می راند، برگه های کتاب را تک تک ورق می زند، قلم به دست می گیرد و از حرکات دایره وار ، افقی با عمودی تقلید می کند، شکل ها را با هم جور می کند، کاملا از قاشق استفاده می کند، از بازی با مکعب لذت می برد.

۴ سالگی: توپ را با جهت و هدف معین پرتاب می کند، به خوبی از پارچ ، آب می ریزد و با کارد مربا را روی نان می مالد. سر و یک قسمت دیگر از بدن را می کشد، تعداد ۵ مکعب چوبی را از بزرگ به کوچک ردیف می کند.

۵ سالگی: توپی که از ۵/۱ متری پرتاب می شود را می گیرد، با استفاده از مکعب ها و مدل ساختاری سه بعدی می سازد، ممکن است به تدریج داخل تصویر را رنگ بزند.می تواند پارچه را از روی خط ببرد.

د) برتری طرفی:

در اکثر افراد مهارت های حرکتی دست بر عهده نیمکره چپ است.

در نوزاد ان در حدود ۱ سالگی تا ۱۸ ماهگی همگام با بروز گفتار خود را نشان می دهد و در حدود سنین چهار تا پنج سالگی این وضعیت تثبیت می شود.

نحوه ارزیابی برتری طرفی

الف) ارزیابی چشم:

یک دوربین یک چشمی یا مانند آن را در یک فاصله از دو دست وی روی میز قرار می دهیم، از وی می خواهیم با دوربین نگاه کند. این تست را ۳ مرتبه در زمان های متفاوت انجام می دهیم.

ب) ارزیابی گوش:

وسیله ای که صدای ضعیف تولید می کند مانند تیک تاک ساعت در مقابل کودک در فاصله یکسانی از دو دست وی قرار می دهیم و از او می خواهیم گوش کند چه صدایی می دهد. این تست را ۳ مرتبه در زمان های متفاوت انحام می دهیم.

ج) ارزیابی دست:

مداد یا هر وسیله دیگری جلو کودک در فاصله یکسانی از او قرار می دهیم و از او می خواهیم از آن استفاده  کند . این تست را ۳ مرتبه در زمان های متفاوت انجام می دهیم.

د) ارزیابی پا:

از کودک می خواهیم به توپی که وسط سالن است شوت بزند یا لی لی کند. این تست را ۳ مرتبه در زمان های متفاوت انجام می دهیم.

ارزیابی مهارت های بیانی

هدف از ارزیابی مهارت های شفاهی کودک بررسی توانایی های کودک برای برقراری ارتباط می باشد.

در ارزیابی مهارت های بیانی ۴ جنبه را مورد توجه قرار می دهیم:

1. جنبه های موقعیتی
2. جنبه های شبه زبانی
3. استفاده از حرکات چهره و بیان چهره ای
4. مهارت های شفاهی

۱-جنبه های موقعیتی:

توانایی برقراری ارتباط کودک در موقعیت های متفاوت مورد بررسی قرار می گیرد

مثال:

آیا کودک از اشاره برای برقراری ارتباط با کودکان دیگر در زمین بازی استفاده می کند یا نه؟

هنگام پرخاشگری کودک ، برخورد افراد خانواده چگونه است؟

با طرح سوالات متعدد می توان با حساس نمودن والدین اطلاعات دقیق تری جمع آوری نمود.

۲- جنبه های شبه زبانی:

صداهایی که کودک تولید می کند ممکن است به صورت جیغ یا داد باشد ، بنابراین باید بررسی دقیقی صورت گیرد و مشخص شود که آیا کودک اصوات خاصی را در موقعیت های خاص ایجاد می کند یا نه؟

۳– استفاده از حرکات چهره و بیان چهره ای:

معمولا کودکان DSL از این روش بسیار استفاده می کنند. آناه برای جلب توجه افراد بسوی چیز خاصی آنها را هل  می دهند یا می کشند و یا از حالات چهره و حرکات سر برای رساندن مفهوم استفاده می کنند.

۴- مهارت های شفاهی:

الف) ارزیابی درک شفاهی

به سه زیر مجموعه تقسیم می شود:

• خزانه واژگان

هدف: برآورد تعداد واژگان درکی کودک

مواد:

تصاویر و اشیا

مفاهیم اولیه:

اندازه،جهات،احساسات،صفات،زمان،رنگها،اشکال

• درک جملات امری

هدف: برآورد سطح درک کودک از جملات امری با طول متفاوت

مواد: تصاویر و اشیا

این بخش شامل ۴ سطح می باشد، در هر سطح ۲ الی ۳ جمله شامل یک کلمه کلیدی و یک یا چند کلمه اطلاعاتی است.(کلمه کلیدی مثل: بده ، بنداز ، ببر و…)

سطح ۱

یک ک ک و یک ک ا

مثال: توپو بنداز

سطح ۲

یک ک ک و دو ک ا

مثال: عروسک بزرگو بیار

سطح ۳

یک ک ک و سه ک ا

مثال: دست و صورت عروسکو بشور

سطح ۴

یک ک ک و چهار ک ا

مثال: عروسک را بگذار روی صندلی بزرگ

• درک دستور

هدف: بررسی توانایی درک نکات دستوری از سوی کودک

• درک نحو

الف- درک جملات فعلی

مثال: ارزیابی فعل (خوردن)

۳ تصویر از افعال گوناگونی که توسط پسری انجام می شود به کودک نشان می دهیم و از او می خواهیم

پسری را که بستنی می خورد را نشان دهد.

ب- درک حروف اضافه

مثال: ارزیابی حرف اضافه (بین)

۲ تصویر به کودک نشان می دهیم که در یکی کودک بین پدر ومادر و در دیگری کودک در کنار مادر و دور از پدر قرار دارد و از کودک می خواهیم

کودکی را که بین پدر و مادر نشسته را نشان دهد.

ج- درک صفت

مثال: ارزیابی صفت( رنگ آبی)

۲ تصویر به کودک نشان می دهیم که در یکی پسر توپ آبی در دست دارد و در دیگری توپ قرمز، از کودک می خواهیم

پسری را که توپ آبی در دست دارد را نشان دهد.

د- درک جملات منفی

مثال: ارزیابی فعل منفی ( نخوردن)

۲ تصویر به کودک نشان می دهیم که در یکی کودکی در حال خوردن بستنی است و در دیگری چیزی نمی خورد و از کودک می خواهیم

کودکی را که بستنی نمی خورد را نشان دهد.

• درک صرف

الف- درک جمع و مفرد بودن

مثال: ارزیابی کتاب و کتاب ها

۲ تصویر به کودک نشان می دهیم که در یکی تصویر یک جلد کتاب و در دیگری تصویر چند جلد کتاب وجود دارد

از کودک درخواست می کنیم (کتاب ها را بده)

ب- درک زمان گذشته فعل

مثال: ارزیابی فهل گذشته (خورد)

۲ تصویر به کودک نشان می دهیم که در یکی کودکی غذای خود را خورده و تمام کرده و بشقاب اش خالیست و در دیگری کودکی مشغول غذا خوردن است . از کودک سوال می کنیم کدام یک از بچه ها غذایش را خورده؟

ج- درک ضمایر اشاره

مثال : ارزیابی ضمایر اشاره (این وآن)

یک شئ ای را نزدیک کودک می گذاریم و شئ دیگری را کمی دورتر از کودک قرار می دهیم .باید توجه کنیم که همجهت با کودک باشیم.

از کودک در خاست می کنیم این شئ را بده یا آن شئ را بده.

د- درک صرف افعال برای اشخاص

مثال: ارزیابی صرف فعل(می خورد و می خورند)

۲ تصویر به کودک نشان می دهیم که در یکی پسری در حال خوردن غذا هستند و در دیگری تعدادی پسر در حال خوردن غذا می باشند.از کودک سوال می کنیم کدامها دارند غذا می خورند.

ب) ارزیابی بیان شفاهی

• در صورتی که بیان کودک در حد تک کلمه باشد.

هدف: مشخص کردن تعداد کلمات بیانی کودک

با ارائه تصاویری به کودک از او می خواهیم که آنها را نام ببرد و همچنین از والدین می توانیم کمک بگیریم.(تهیه فهرست واژگان)

• در صورتی که بیان کودک در حد استفاده از جملات باشد.

به گفتگو با کودک نشسته و راجع به موضوعات گوناگون با او صحبت می کنیم و داستان تصویری در اختیار او قرار می دهیم واز او می خواهیم تا آنها را توصیف کند.

نمونه گفتاری گرفته شده را تجزیه و تحلیل می کنیم.

کاربرد زبان

۳ دسته از توانایی های کاربرد زبان شناسایی شده است.

دسته اول:

هدف برقراری ارتباط است به منظور درخواست کردن،پاسخ دادن، اعتراض کردن، رد کردن و…

دسته دوم:

سازمان دادن و تنظیم مکالمه:

• اینکه توجه فرد مقابل را جلب کرده و او را وادار به گوش کردن نماید.

        استفاده از کلماتی  مانند: خوب، فهمیدی، متوجه شدی.

• آغازگر مکالمه بودن:
• آیا مکالمه را ادامه می دهد یا صرفا در حد پاسخ دادن به سوالات و یا فقط طرح پرسش اولیه است.
• اصلاح کردن: جملاتی مانند : این بلوز را می گویی، همین که آبی است ؟ یا نه؟

دسته سوم:

در گفتگو  جملاتی وجود دارد که وابسته به بافت هستند.ممکن است شنونده فقط قسمتی از آن ا بشنود یا متوجه بافت نباشد.

آیا می تواند فقط با شنیدن یک جمله در بافت خاصی معنی آن را در ک کند. مثل: تو یک دیوانه هستی؟ و منظور این جمله را بفهمد: آیا شما ساعت دارید؟

ارزیابی مفاهیم

جور کردن

هدف: ارزیابی توانایی کودک در جور کردن اشیا یا تصاویری می باشد که به اشکال یا اندازه ها و رنگ های مختلفی هستند ولی تحت عنوان یک نام هستند.

مثال:

جور کردن ماشین ها – مسواک ها – شانه ها

مواد: مسواک – شانه – ماشین، از هر کدام به تعداد ۴ الی ۵ عدد در رنگ ها ، اندازه ها و اشکال مختلف

نحوه ارزیابی:

این اشیا یا تصاویر را در اختیار کودک قرار می دهیم و از او می خواهیم که همه مسواک ها را در یک قسمت، شانه ها را در یک قسمت و ماشین ها را در یک قسمت دیگر قرار دهد.

• طبقه بندی کردن

هدف: ارزیابی توانایی کودک در طبقه بندی کردن اشیا یا حیوانات و غیره بر اساس مقوله خاص

مثال: طبقه بندی حیوانات ، میوه ها، پوشاک

مواد: تصاویر یا ماکت از حیوانات (میمون، شیر، جوجه، گاو و..) میوه ها (خیار ، پرتقال ، سیب و ..) پوشاک (شلوار ، بلوز ، جوراب و…)

نحوه اجرا: مواد بالا را در اختیار کودک قرار می دهیم. از او می خواهیم تا آنها را بر اساس ویژگی مشترک آنها یعنی حیوان هستند یا پوشاک ، طبقه بندی نماید.

• اندازه ها و جهات و سایر مفاهیم

هدف: ارزیابی توانایی کودک در درک اندازه و جهات گوناگون

انددازه ها و جهات مورد ارزیابی عبارت اند از:

بزرگ و کوچک، چاق و لاغر، کوتاه و بلند، دراز و کوتاه، زیاد و کم، سنگین و سبک ، بالا و پایین ، زیر و رو، تو و بیرون ، جلو وعقب ، سرد وگرم، تمییز وکثیف ،ضاف و کج، پیر وجوان ، نرم و زبر ، پر و خالی، دختر وپسر.

در این قسمت می توان هم از تصاویر و هم از اشیا  استفاده نمود اما آنچه مهم است و حائز اهمیت اینکه هر مفهومی که مورد ارزیابی قرار می گیرد ، آن دو شئ یا تصویر باید فقط در آن ویژگی مورد نظر تفاوت داشته باشند و در تمامی جنبه ها با یکدیگر با هم مشابه باشند.

مثال: ارزیابی بالا و پایین

دو تصویر در اختیار کودک قرار می دهیک که در یکی پسری بالای نردبان ایستاده و در دیگری در پایین نردبان ایستاده و از کودک می خواهیم تا پسری را که بالای نردبان است را نشان دهد.

ارزیابی زمان

الف) ارزیابی درک ( قبل و بعد)

کارت های سریال را به صورت در هم ریخته در اختیار کودک قرار می دهیم و از تو می خواهیم که آنها را بر حسب اعمال انجام شده و یا اتفاقات به وقوع پیوسته مرتب نماید.

ب) ارزیابی کمی انتزاعی تر می شود( اوقات شبانه روز ، روزهای هفته و فصول)

تصاویری از اوقات شبانه روز و فصول در اختیار کودک قرار می دهیم و از کودک می خواهیم تا اوقات یا فصولی را که نام می بریم در تصاویر ارائه شده نشان دهد.

ارزیابی اعداد

الف) ارزیابی بیشتر یا کمتر یا همان مقدار

تعدادی لگو روی میز در قسمتی قرار می دهیم و بغد از کودک می خواهیم کودک به همان مقدار لگو در گوشه دیگر میز  قرار  دهد.

ب) یکی بیشتر – یکی کمتر

مقداری لگو به کودک ارائه می دهیم ( در دو دسته) ئ بعد یک لگو از یک دسته بر میداریم و به دیگری اضافه می کنیم  یا کودک باید بگوید کدام دسته یک لگو بیشتر دارد.

ج) نمادها و سمبل ها

کارت ها یا اعداد به کودک ارائه می شود و نام برده می شود ، کودک باید نشان دهد.

ارزیابی مهارت های بینایی و شنیدرای

ارزیابی دقت بینایی

جهت ارزیابی دقت بینایی ۴ روش مختلف با وسائل گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد که در هر یک از آنها روش ها نکات زیر از اهمیت ویژه ای برخوردارند:

• ثبت مدت زمان انجام آزمون توسط کودک
• تعداد افعالی که آزمونگر به کودک یادآور می شود و یا فعالیت های اضافه و بی ربطی که کودک به هنگام اجرای آزمون از خود بروز می دهد.

روش ۱:

ارزیابی دقت بینایی با استفاده از مکعب

در دفعات مختلف و در نوبت های جداگانه به ترتیب ۳،۴،۵ مکعب در اختیار کودک قرار می گیرد. به کودک طرحی ارائه می شود تا با نگاه کردن به آن، طرح مورد نظر را بسازد، حداکثر زمانی که کودک فرصت خواهد داشت تا از طریق آزمایش و خطا آنرا بسازد ۳۰ ثانیه خواهد بود.

از هر ۴ طرحی که درمانگر می سازد ۲ طرح ساده و ۲ طرح پیچیده خواهند بود.

روش ۲:

ارزیابی دقت بینایی با استفاده از رنگ آمیزی متفاوت

آزمونگر در این آزمون به روی یک برگه تعداد ۸ دایره به قطر یک سانتی متر و در خط افقی رسم می کند،هر یک از ۲ دایره ابتدایی با دو رنگ مختلف رنگ می شود.سپس وسائل را دراختیار کودک قرار داده و از او می خواهد سایر دایره ها را نیز به همان ترتیب رنگ آمیزی کند، طبیعی است کیفیت رنگ آمیزی مد نظر نبوده و تنها ترتیب رنگها مهم می باشد.

روش ۳:

ارزیابی دقت بینایی با استفاده از پازل

درمانگر در دو نوبت مختلف و بطور جداگانه دو پازل متفاوت که می تواند پازل خانه یا پازل آدمک باشد را در اختیار کودک قرار می دهد و نام پازل را چند بار تکرار می کند، سپس تکه های پازل را از صفحه آن جدا کرده وبصورت نا مرتب روی میز قرار می دهد و به کودک کی گوید: حالا تو آدمک یا خانه رل درست کن.

در صورت عدم درک توسط کودک درمانگر به کودک الگو می دهد و در برگه ارزیابی ثبت می کند.

تعداد پازل نباید از ۶-۷ تا بیشتر باشد و مدت زمان مرتب کردن هر پازل به صورت جداگانه ثبت می شود.

روش ۴:

ارزیابی دقت بینایی از طریق تطابق تصاویر مشابه غیر یکسان

تصاویر مورد استفاده در این آزمون از ۲ سری ۶ تایی تهیه خواهد شد. سری دوم از این تصاویر ۶ تایی اگرچه از حهت موضوع مشابهت دارند ولی دارای اختلافاتی در برخی صفات می باشد.برای مثال در مواد این آزمون تصویر ۲ صندلی ،۲ تصویر سیب و یا موارد دیگر موجود می باشد که از نظر اندازه ، رنگ و زاویه دید از یکدیگر متفاوت هستند.

در نوبت های مختلف ۳ تصویر مختلف روی میز قرار داده شده و تصاویر مشابه همان ۳ تصویر در اختیار کودک قرار داده  می شود و از او می خواهیم آنها را که مثل هم هستند کنار هم قرار دهد.

• ارزیابی حافظه بینایی

در این آزمون کودک باید طرح ارائه شده را در غیاب الگو بشازد و زمانی که الگو در مرض دید کودک است محدود است تقریبا ۷ ثانیه می باشد.

روش ۱:

ارزیابی حافظه بینایی با استفاده از مکعب

مواد آزمون: ۱۰ مکعب یک رنگ

نحوه اجرا مانند آرزیابی دقت بینایی مباشد با این تفاوت که آزمونگر بعد ساختن طرح مورد نظر ۷ ثانیه به کودک زمان می دهد تا به طرح نگاه کند سپس طرح را خراب می کند تا کودک با مکعب ها همان طرح را بسازد.

روش ۲:

ارزیابی حافظه بینایی از طریق پوشاندن تصویر

مواد آزمون:

۲سری ۱۰ تایی از تصاویری که در زمینه های مختلف می باشد. این دو سری ، دوبه دو تصاویری مشابه و یکسان می باشند.

تصاویر مورد نظر در نوبت های جداگانه و در تعداد ۲تایی،۳تایی،۴تایی،۵تایی، روی میز چیده و مقابل کودک قرار داده می شود. در هر نوبت به کودک اجازه داده میشود تا ۷ ثانیه به تصاویر نگاه کند.سپس درمانگر یکی از تصاویر را می پوشاند و تصویر مشابه آنرا به همراه چند تصویر دیگر روی میز مقابل کودک می چیند و از او می خواهد تا تصویری که پوشانده است را به درمانگر نشان دهد . در هر نوبت پ.شاندن تصویر تا جایی ادامه خواهد داشت که کل تصاویری که در هر سری(مثلا سری ۳تایی) روی میز قرار داده شده و کودک باید در حافظه خود نگهدارد ، پوشانده شود.

انجام ارزیابی برای هر تعداد تصویر در هر نوبت و هر تعداد تصویر پوشانده شده ۳ بار است.

روش ۳:

ارزیابی حافظه بینایی از طریق چیدن مهره ها

درمانگر تعدادی مهره ها را در نوبت های جداگانه و در سری های ۲تایی،۳تایی،۴تایی با رنگها، شکلها یا اندازه های متفاوت به ترتیب خاصی روی مسیر و در مقابل کودک قرار می دهد، از او می خواهد تا به مدت ۷ ثانیه به مهره ها نگاه کند، سپس درمانگر مهره ها را می پوشاند و از کودک می خواهد تا مثل همان طرح ارائه شده مهره هایی را که خود در اختیار دارد بچیند.

• ارزیابی دقت شنیداری

میزان زمانی که کودک در مرض محرک شنیداری قرار داده می شود،همچنین ثبت فاصله زمانی که بین قطع شدن محرک و پاسخ مناسب کودک وجود دارد و وجود ویا عدم وجود فعالیت های بی ربط و فعالیت هایی که او به هنگام اجرای آزمون انجام داده است ، مهم می باشد.

روش

ارزیابی دقت شنیداری از طریق تشخیص شنیداری-حرکتی

مواد آزمون: وسائل صداساز

درمانگر از  کودک می خواهد تا فعالیتی خاص را شروع کند مثل ریختن مهره ها داخل شیشه، جمع کردن مهره از روی میز ،راه رفتن و یا دور صندلی چرخیدن وبه او بگوید با شنیدن صدای زنگ فعالیت خود را متوقف کند و سپس با شنیدن محرک شنیداری دیگری فعالیت خود را از سر بگیرد.

• ارزیابی حافظه شنیداری

روش ۱:

ارزیابی حافظه شنیداری با استفاده از تصویر

مواد آزمون: ۱۶ تصویر در زمینه های مختلف

درمانگر تصویر بدون زمینه را در نوبت های محتلف و جداگانه در سری های ۳تایی،۴تایی،۵تایی روی میز می چیند در هر یک از نوبت ها و در ارتباط با هر سر ی ابتدا نام یک تصویر را برای کودک می گوید و کودک باید بعد از شنیدن نام تصویر ، تصویر با تصاویر مربوطه را به درمانگر نشان می دهد. در هر سری نام بردن تصاویر توسط درمانگر آنقدر اضافه می شود تا تعداد تصاویر نام برده شده توسط کودک با تعداد تصاویر چیده شده روی میز برابر شود.

پس از آن که مشخص شد کودک توانایی نگهداری همان تعداد تصاویر در هر سری را داراست ، ارزیابی حافظه شنیداری در سری بعد و نام بردن یک تصویر شروع می شود و به تدریج به تعداد تصاویر نام برده شده توسط درمانگر افزوده می شود.

می توان ارزیابی شنیداری را تا سری ۵تایی انجام داد و سپس مجددا ارزیابی را ازسری  ۳تایی شروع کرده و این بار فاصله کودک از میز تصاویر را تغییر داد.

روش ۲:

ارزیابی حافظه شنیداری با استفاده از دستور های حرکتی

درمانگر درنوبت های مختلف و جداگانه به کودک دستورات ۱ قسمتی،۲ قسمتی،۳ قسمتی و ۴ قسمتی را میدهد. دستورات می تواند تک کلمه،دو کلمه وبا حتی جمله کامل باشد که از ساده به پیچیده تغییر می کند.

مثال: دستورات تک کلمه: بشین، پاشو، بخند،بیا، برو که در نوبت های مختلف در ترکیب های یک قسمتی،دو قسمتی، سه قسمتی وچهار قسمتی به کودک ارائه خواهد شد.

د هر نمونه ۳ مورد به کودک ارائه خواهد شد.

مثال: دستورات با استفاده از جکلات ساده مثلا (در ر ا ببند، توپ را بده، عروسک بزرگ را بیار)

هرچه سطح کودک بالا تر باشد سطج آزمون را بالا تر می بریم، با اضافه کردن صفت و قید به دستورات و افزایش واحد های دستوری

مثال:توپ را بگذار کنار عروسک بزرگ

لیوان کنار کتاب را روی جعبه بزرگ بگذار