صداسازی
صداسازی یکی از مهارتهای پیش کلامی و مهارت ارتباطی است که قبل از آغاز گفتار کودکان آنرا انجام میدهند.
چراتشویق غان و غون و صداسازی مهم است.
کودکان قبل از فراگیری گفتار نیازمند هستند که صداهای مختلف راتجربه کنند و صداسازی نمایند.
این کار کنترل آنها بر حرکات دهان و زبان را که در گفتار ضروری هستند، افزایش می‌دهد. بازی با اصوات یک شیوه مهم برای کشف نحوه تولید صداهای مختلف است و یک مرحله مهم در یادگیری گفتار می‌باشد. صداسازیهای اولیه اغلب صداهای مصوت هستند مثل: این/ اون …….. همخوانها ( یا صداهای صامت مثل ب، ک، و …… ) بعداً ظاهر می‌شوند و غان و غون آهنگین می‌شود. بابابا/ماما. اگر کودک مشکل شنوایی داشته باشد غان و غون قطع می‌شود زیرا چنین کودکی صداهایی را که خودش تولید می‌کند، نمی‌شنود. اگر کودک از سمعک استفاده کند، غان و غون ممکن است دوباره شروع شود ولی باید بصورت فعالانه تشویق شود.
چگونه می‌توان صداسازی را تشویق کرد؟
آواز خواندن، صحبت کردن و خندیدن کارهای لذت بخشی هستند که می‌توانند کودک را تشویق به صداسازی کنند. کودک خود را روی زانوهایتان بگذارید بطوریکه صورتش رو به شما باشد. او را بالا، پائین بیاندازید. ترانه و آواز بخوانید و او را بر قصانید. هرگاه کودکتان صدایی درآورد سعی کنید یک پاسخ منطقی به او بدهید. مثلاً همان صدا را تکرار بکنید و یا آن صدا را بکشید و به یک کلمه تبدیل کنید. کودکان اغلب وقتی که هیجان زده و یا سرگرم هستند صدای بیشتری تولید می‌کنند. از این لحظات برای تشویق صداسازی و غان و غون استفاده کنید. با تغییر زیر و بمی و بلندی و کوتاهی صدا، کودک را تشویق کنید تا صدای شما را تقلید کند. برای صداسازی به کودک خود زمان بدهید. قبل از تولید صدای جدید توسط کودک، می‌بایست صبر کنید. وقتی کودک صدایی تولید کرد با توجه و تشویق و دادن یک هدیه مثل یک عروسک صدا دار او را غافلگیر و ذوق زده ساخته و به او پاداش دهید. هر گاه صدای جدیدی از کودک خود شنیدید آنرا یادداشت کنید و تاریخ بزنید تا میزان و نحوه پیشرفت او را تحت نظر داشته باشید.
تشویق صداسازی و غان و غون
به هنگام بازی با حیوانات یا ماشین پلاستیکی صدای متناسب آنها را تولید کنید و کودک را نیز تشویق به تولید صدا بکنید. در این مرحله الزاماً نباید صداهایی که کودک تولید می‌کند مشابه کلمات باشد.
□ صداهای نمادین
صداهای متناسب با احساسات و شرایط ایجاد کنید و مثلاً:
«آه»: ـ نی‌نی بیچاره داره گریه می‌کنه.
«وای»: ـ چه بچه خوشگلی
«آخ جون»: چه مشکلات خوشمزه‌ای
«به‌به»: چه غذای خوشمزه‌ای
□ آلات موسیقی بادی
شما می‌توانید از شیپور، سوت، فلوت، ضبط صوت و یا هر چیز صدادار دیگری استفاده کنید. اگر کودک شما این صداها را بشنود احتمالاً مشتاق به امتحان کردن وسایل خواهد بود. کودکان خردسالتر ممکن است کنترل تنفسی خوبی نداشته باشند و قادر به تولید صدا نباشند اما با تکرار و تلاش بتدریج شروع به صداسازی می‌کنند.
□ ترومپت
از یک لوله مقوایی ( لوله دستمال توالت ) بجای یک ترمپیت خیالی استفاده کنید و با آن صدا درآورید.
□ اکو و میکروفون
استفاده از میکروفون و اکو (در بعضی ضبط صوتها موجود است) جذابیت زیادی برای کودک دارد. برخی برنامه های کامپیوتری هم میتواند برای ایجاد تغییرات صوتی مفید باشد.
□ عروسک دستی (پاپت)
استفاده از این وسیله میتواند یک روش مفید جهت تشویق کودک به صداسازی باشد. پاپت آواز بخواند. دست بزند. پاپت شما را ببوسد. پاپت برقصد. شما به پاپت چیزی بخورانید و او از شما تشکر کند. روی سر پاپت کلاه بگذارید. پاپت را قایم کرده و ناگهان دالی کنید. با یک صدای مشخص پاپت را خواباند و با صدای دیگری بیدارش کنید. (کودک را به ایجاد این دو صدا تشویق کنید.)
بازی لب و زبان
این بازیها حرکات لبها و زبان را تقویت می‌کند. تمرین روی تغیر شکل لبها و حرکات زبان عضلات گفتاری را قدرتمندتر می‌سازد. و این برای رشد صداسازیهای اولیه و غان و غون مهم است.
□ بازیهای لب
لبها را به نشانه بوسیدن غنچه کنید.
رژلب بزنید و بر روی کاغذ شکل بزنید.
لبخند بزنید و غنچه کنید (متناوب)
فلوت یا سوت را فوت کنید.
با گفتن «پ» شمع را خاموش کنید.
جلوی آینه بایستید و ( او/ ای ) را پشت هم بگوئید و بعد ( س/ ش ) را متناوباً بگوئید.
□ بازیهای زبان
جلوی آینه قرار بگیرید و کودکتان را به تقلید از حرکات زبان در جهات مختلف (بالا/ پایین/ چپ/ راست) تشویق کنید.
آب نبات چوبی، تمبر، کاغذ چسبان و پاکت نامه را لیس بزنید.
قاشق را داخل خوراکی چسبان مثل عسل فرو برید و بعد با لیس زدن آنرا پاک کنید.
ماده شیرینی مثل شکلات را به لب بالای کودک بزنید و تشویق کنید تا آن را لیس بزند. قصه آقای زبان را تعریف کنید.